کتاب جهانی در خلوت تنهایی

توضیحات

                                                      کتاب جهانی در خلوت تنهایی

                                          معرفی کتاب جهانی در خلوت تنهایی

این کتاب که به استخراج، تحلیل، نقد و بررسی آرا و نظریه های ادبی دکتر زرین کوب اختصاص یافته، زمینه را برای شناخت بهتر نظرات ایشان به ویژه برای خوانندگان نسل جوان فراهم می آورد و آنان را با نظریات تحقیقی و ادبی استاد بیشتر آشنا می سازد. به علاوه اثر حاضر به نوعی هم چون یک نقد ادبی علمی، تا حد امکان به دور از هرگونه هیاهو و سطحی نگری به پژوهش در آمده و مجموعا نزدیک به 90 نظریه ادبی مستقل ایشان را با نگاه ها و رویکردهای مختلف تبیین و تحلیل کرده، در حالی که چه در تایید و چه در نقد نظریات استاد جانب انصاف فروگذاشته نشده است.

گزیده ای از کتاب جهانی در خلون تنهایی

زرین کوب تلفیق تصوف و تشیع را در یک زمان مخصوص تنها به دوران صفویه منوط دانسته است. در این عهد است، که یک رکن حکومت صفویه، تشیع می شود و یک رکن دیگرش، تصوّف. این همان موضوعی است، که در نظر بعضی نویسندگان، حکومت صفوی بدعتگزار نوعی حکومت دنیوی-معنوی شد؛ می باشد. در تایید گفته زرّین کوب همین اندازه کافی است، که بدانیم در عصر نامبرده تشیع با خشونت حاکمان صوفی بر جای تسنن قرار گرفت. از این بابت سخن استاد مبنی بر آنکه تصوف پیش از عهد صفویه و دورانهای گذشته چندان ارتباطی با تشیع نداشته، نشان از یک درک درست تاریخی و حقایق اجتماعی آن عصرهاست، که در مجموع نقد وی را سنجیده و بی خلاف به تصویر می کشد. خاصه آنکه حتی در اواخر عهد نامبرده، خشونت صفویان، علیه اهل سنت و صوفیان آن سامان، یک عامل عمده سقوط صفویه شد؛ سلسله ای که حکومت دنیایی را با سیادت مذهبی یکجا در خود جمع کرد و بدین صورت چنین نظامی از هم پاشید. به نظر دکتر مریم میراحمدی: «به هر حال تعصبات مذهبی و مبارزه با صوفیگری و کشتار اهل تسنن بویژه در اواخر دولت صفوی از عوامل سقوط این دولت است، که توسط افاغنه اهل تسنن انجام گرفت.»

جدای از آن «خشونت انقلابی نهضت صفویه» به تعبیر زرین کوب در برپایی رسمی تشیع بی شک همخوانی و سازگاری چندانی با نگرشها و رفتارهای مسامحه آمیزانه صوفیّه کبرویه نداشته است. ضمن آن که همراهی تشیع با تصوف در حکومت صفوی البته دیری نپایید و اگرچه ایندو در آغاز حاکمیت صفویه را سبب شد؛ اما دولت ایشان مستعجل بود و سر در نشیب داشت، زیرا بعد از عهد شاه اسماعیل تشیع صفویه رنگ تعدیلی به خود گرفت و از آن حالت عقاید غلاة شیعه کاسته شد.