توضیحات
کتاب دیوان پروین اعتصامى
معرفی کتاب دیوان پروین اعتصامى
ديوان پروين اعتصامى
پروین اعتصامی
عمر پروين، بسيار كوتاه بود. در مورد مرگش با آنكه گفته شده بر اثر بيمارى، زندگى را بدرود گفته است اما بسيارى برآنند و يا مى‌خواهند بر آن باشند كه او توسط مزدوران رضا شاهى به قتل رسيده است. اگر واقعيت امر، حتى چنين باشد، نشان دهنده‌ى آن است كه مردم، نمى‌توانند مرگ يك هنرمند شايسته و مردم دوست را در يك جامعه‌ى زير سلطه‌ى وحشت و رُعب، به طور طبيعى باور كنند، آنهم درست در 35 سالگى. در چنين شرايطى، هميشه عناصرى از بدگمانى، روبه‌رشد مى‌گذارد و شرايط را براى گسترش شايعه‌ها، آماده مى‌سازد.
شعر پروين تلخ و متين و زمينى است. تلخى پديده‌هاى زندگى اجتماعى انسان، دردها و ناكامى‌ها، در آن بازتابى روشن دارد. در شعر او، خبر از توفان‌هاى بزرگ روحى او، و يا احساسات برانگيخته و گرم و خصوصى يك زن نيست. زنى كه سعى كرده تا آنجا كه ممكن است، خويشتنِ خويش را در پشت واژه‌ها و آفريده‌هاى كلامى خود، پنهان سازد. شعر او مجموعه‌اى است از توصيف‌ها، تشويق‌ها، اندرزها و نشان دادنِ سمت و سوى ذهنى خود به نفع مردم محروم. شعر او در بيشترين عرصه‌ها، چنان كلّى است كه مى‌تواند چند و چندين سده ميان يك مرجع دگرگون شده در زمان و توصيف شده در شعر او فاصله باشد و در عين حال، شمول خويش را همچنان حفظ كند. عناصر مطرح شده در شعر پروين، در قيد زمان‌هاى كوتاه و يا مرزهاى محدود جغرافيايى نيستند. اگرچه رنگ ملى و اين سرزمينى خويش را، كاملا حفظ كرده‌اند. او اگرچه تصاوير دردبارى از زندگى انسانهاى محروم بدست مى‌دهد، امّا واژه‌ها آتشگون و خشماگين نيستند. حتى آنگاه كه خسم انسانى شاعر، عليه نظام غير عادلانه‌اى حاكم برانگيخته مى‌شود، از نظر مضمون، خشمى است خردمندانه. تولد او ـ 1285 هجرى خورشيدى ـ همزمان است با انقلاب مشروطيّت و دوران نوجوانيش مصادف مى‌شود با تغيير رژيم از قاجار به پهلوى و نيز حوادث ديگرى كه برآمد مستقيم تغيير حاكميّت سياسى در ايران بود.
گزیده ای از دیوان پروین اعتصامی
دل مسكينم از اين غم بگداخت كه طبيبش به بالين ننشست
سوى همسايه پى نان رفتم تا مرا ديد، درِ خانه ببست
در آغاز دیوان پروین اعتصامی می خوانیم
- سخن ناشر 9
- پيش درآمد 11
- ديباچه 27
- مسمط‌ها 33
اى گربه 35
آشيان ويران 36
اى مرغك 38
نغمه صبح 39
ياد ياران 42
- مثنوى‌ها 45
گره‌گشاى 47
ناآزموده 49
شكنج روح 51
جولاى خدا 52
جان و تن 55
بى‌آرزو 56
ذره و خفاش 57
جامه‌ى عرفان 58
كارآگاه 60
گنج درويش 61
تير و كمان 64
گل سرخ 66
شباويز 68
عشق حق 69
اميد و نوميدى 70
نااهل 71
عمر گل 72
بلبل و مور 74
روباه نفس 76
تيمارخوار 78
آرزوى پرواز 79
خوان‌كرم 80
كرباس و الماس 82
دزد و قاضى 84
روح آزاد 85
پايمال آز 86
گوهر و سنگ 88
ديده و دل 92
لطف حق 93
رفوى وقت 95
كعبه دل 98
طوطى و شكر 102
برگ ريزان 104
گرگ و شبان 106
زاهد خودبين 108
دو محضر 110
پيوند نور 115
گل و شبنم 117
گله بيجا 119
معمار نادان 120
آرزوى مادر 124
درياى نور 125
سعى و عمل 127
عهد خونين 129
گل خودرو 131
گل پژمرده 133
صيد پريشان 134
دكان ريا 137
غرور نيكبختان 138
- غزل‌ها 141
بى روى دوست 143
نكته‌اى چند 144
يادگار 145
آرزوها (1) 145
آرزوها (2) 146
آرزوها (3) 147
آرزوها (4) 148
آرزوها (5) 149
سختى و سختيها 149
- قطعه‌ها 151
بهاى جوانى 153
كوته نظر 155
صاعقه‌ى ما، ستم اغنياست 155
كاروان چمن 160
باد بروت 160
بازى زندگى 163
راه دل 164
حقيقت و مجاز 165
فرياد حسرت 165
كارگاه حرير 167
گل بى‌عيب 168
كمان قضا 169
نشان آزادگى 172
نغمه‌ى رفوگر 174
پايه و ديوار 176
مادر دورانديش 178
نيكى دل 180
عيبجو 180
اشك يتيم 182
گل و خاك 183
بى‌پدر 185
بنفشه 186
آتش دل 186
آئين آينه 188
امروز و فردا 189
رنج نخست 190
تاراج روزگار 191
دو همدرد 193
دو همراز 194
روح آزرده 195
سرود خاركن 197
شكايت پيرزن 199
طفل يتيم 201
قدر هستى 204
گربه بى‌سود 205
گنج ايمن 206
مست و هوشيار 208
قلب مجروح 209
بزرگى كار 210
صاف و درد 211
علم 212
گذشته بى‌حاصل 214
وجود پاك 215
اندوه فقر 215
تهيدست 217
خاطر خشنود 220
ديوانه و زنجير 222
سپيد و سياه 223
شكسته 224
گوهر اشك 225
نامه‌اى به نوشيروان 226
نكوهش بى‌خبران 228
همنشين ناهموار 230
درخت بى‌بر 232
سرو سنگ 234
كيفر بى‌هنر 234
نوروز 237
فلسفه 238
خون دل 239
احسان بى‌ثمر 240
شاهد و شمع 240
نغمه خوشه‌چين 241
گرگ و سگ 243
دزد خانه 244
فريب آشتى 245
توشه پژمردگى 246
گل پنهان 247
جمال حق 248
سرنوشت 250
فرشته‌ى انس 253
آسايش بزرگان 257
ديدن و ناديدن 257
شرط نيكنامى 257
نكوهش نكوهيده 260
در تعزيت پدر 260
پيك پيرى 261
نهال آرزو 262
كودك آرزومند 263
روش آفرينش 265
سيه روزى 266
اى روان 268
ارزش گهر 270
بام شكسته 271
برف و بوستان 271
مناظره 273
ناتوان 275
توانا و ناتوان 275
ذرّه 276
پيام گل 278
نكوهش بيجا 279
- قصيده‌ها 281
اى دل 283
كار مده 285
رهائيت 286
بهاى نيكى 287
سقراط 287
سيل فتنه 291
اى دل 291
آهوى روزگار 294
قائد تقدير 295
اى عجب 297
گويند 299
كاخ جهان 303
چو سيمرغ 304
در ره هستى 306
اى دل 309
سفر اشك 311
دل اگر 313
فلك 314
هر چه بادا باد 317
پندارى چند 318
خدمت جهان 321
اى دوست 322
چند پند 324
تيره‌بخت 325
نور و نار 327
گل و خار 328
مور و مار 331
اى رنجبر 334
كارگه اخضر 335
مار جهان 338
شيفته گيتى 334
اى بى‌خبر 348
در خانه 350
وام از ايام 351
گفته نفس 353
به بازار جهان 356
كارهاى ما 357
بدمنشان 359
حاصل عمر 361
دزد تو 365
گفتار و كردار 367
شب 371
تاراج بهمن 372
پرده ميناگون 374
ديده روشن‌بين 375
كوه و كاه 377
گردون 378
سود خود 379
آتش نفسانى 381
آئينه معنى 386
درخت جهان 390
حديث مهر 393
مرغ زيرك 394
ترك حرص 395
- پراكنده‌ها 397
سخن ناشر
پروين اعتصامى فرزند يوسف اعتصام‌الملك (اعتصامى) در 25 اسفند 1258 در آذربايجان در خانواده مذهبى به دنيا آمد. از كودكى به لحاظ وجود محيط ادبى در پيرامونش به سرودن شعر علاقه نشان داد، و پدر نيز اين علايق ادبى و ذوق مستعد او را بيشتر گسترش داد.
پروين ادبيات فارسى و عرب را نزد پدر فرا گرفت. آنگاه وارد مدرسه دخترانه آمريكايى شد و زبان انگليسى را در آنجا به نحو عالى آموخت.
او در 19 تير 1313 پس از اتمام تحصيلات خود در سن 28 سالگى با پسرعموى خودش ازدواج كرد، اما تنها پس از دو ماه و نيم زندگى مشترك در مرداد 1314 رسمآ از شوهر جدا شد.
پروين پس از تحصيل، بيشتر اوقات فراغت خود را به تفكر و سرودن شعر پرداخت، فقط به مدت كوتاهى در مدرسه دخترانه آمريكايى تدريس كرد و مدتى نيز رياست كتابخانه مجلس شوراى ملى را به عهده داشت.
ناشر به پاس وظيفه از خانم مهين زنگنه كه پيش‌درآمد ديوان پروين، نوشته اشكان آويش را در اختيار ما قرار داد نهايت سپاس را دارد.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.